ΠΑΝ-ΔΗΜΙΑ… ΑΚΟΥΣΑΜΕ ΠΟΛΛΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Κατά τη διάρκεια των περασμένων μηνών, η λέξη “πανδημία” ήταν η πιο συχνή λέξη που ακούγαμε, καθώς ο COVID-19 εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο, επηρεάζοντάς μας όλους. Καθώς ο ιός πλησίαζε στις χώρες μας, πολλοί άνθρωποι αντέδρασαν με πανικό.

Ο κοινωνικός πανικός είναι «μεταδοτικός», καθώς διαχέεται μέσα στις κοινότητες, οι οποίες μπορεί να έχουν παράλογες αντιδράσεις. Το είδαμε αυτό και στην πράξη, καθώς κάποιοι άνθρωποι κατέκλυσαν τα σούπερ μάρκετ για να “δώσουν μάχη” για να πάρουν εφόδια, τα οποία πίστευαν ότι εκείνοι και οι οικογένειές τους θα χρειαζόντουσαν σε περίπτωση που θα επιβαλλόταν  “λοκντάουν”. Άλλοι προσπάθησαν να διαφύγουν από την πόλη προς την επαρχία ή από μια χώρα σε άλλη, όπου πίστευαν ότι θα ήταν πιο ασφαλείς. Κάποιοι έμειναν σπίτι, παγωμένοι από φόβο.

Εν μέσω όλων αυτών, κάποιοι από εμάς ένιωσαν μια περίεργη ηρεμία. Κάποιοι έγραψαν και μίλησαν για την ενοχική απόλαυση της έλλειψης πίεσης να βγουν από το σπίτι, να τρέξουν για τη δημόσια συγκοινωνία, να δουλέψουν κάτω από συνθήκες μεγάλου στρες και χωρίς ουσιαστική υποστήριξη. Σε αντίθεση με όλα αυτά, είχαν τη δυνατότητα να δουλέψουν από το σπίτι στο δικό τους ρυθμό, να φορούν άνετα ρούχα, να έχουν τη δυνατότητα να περάσουν περισσότερο ποιοτικό χρόνο με πελάτες και μαθητές μέσω τηλεφώνου ή skype. Αρκετοί άνθρωποι, παρόλα αυτά, γρήγορα μίλησαν για απομόνωση και δυσκολίες στο να διατηρήσουν τις σχέσεις του, και αργότερα, καθώς ο ιός ήταν ακόμα εκεί, για ένα είδος απελπισίας για το ότι η κατάσταση του να μη μπορούν να συναντηθούν ελεύθερα με την οικογένειά τους, φίλους και συναδέλφους, ίσως να μην τελειώσει, τουλάχιστον σύντομα. Ομάδες στην κοινότητα φτιάχτηκαν για να ψωνίζουν, να μεταφέρουν ιατρικές συνταγές, να κάνουν βόλτα τους σκύλους, να προετοιμάζουν και να διανέμουν φαγητό για τους ηλικιωμένους ή απομονωμένους ή αποκλεισμένους.

Όμως, κάποιες φωνές έφεραν στο προσκήνιο διαφορετικές ιστορίες. Κάποιοι άνθρωποι με σωματικές αναπηρίες οι οποίοι μίλησαν για την απομόνωση και την αβεβαιότητα-κάποιες φορές με φόβο ή και πανικό- ως μέρος της καθημερινής ζωής τους. Τώρα παρόμοιες δυσκολίες είχε, έστω και προσωρινά, ένα μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού και ίσως αυτό το γεγονός να μπορούσε να αυξήσει την κατανόηση για τους περιορισμούς που βιώνουν οι άνθρωποι με αναπηρίες. Στην πραγματικότητα ήταν βοηθητικό ότι δεν ήταν πια μόνοι. Κάποιοι άλλοι με προβλήματα άγχους ή κρίσης πανικού, μίλησαν και είπαν ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας τα δικά τους θέματα μειώθηκαν ή και εξαφανίστηκαν: “Μετά από χρόνια κρίσεων πανικού[I] ξαφνικά ένιωσα ήρεμα τώρα που μια κρίση είχε εμφανιστεί και ο υπόλοιπος κόσμος μπορούσε να καταλάβει πόσο τρομακτική μπορεί να είναι η ζωή “ (https://www.bbc.co.uk/news/disability-53092833; https://www.bbc.co.uk/news/disability-52806058)

Μπορεί όλοι να νιώσαμε την πανδημία και οι ιστορίες και οι εμπειρίες μας για το πώς βιώσαμε την κατάσταση ίσως να είναι πολύ διαφορετικές, αλλά είναι εξίσου σημαντικές.

Το να γράφεις κατά την διάρκεια μιας κρίσης πανικού είναι πολύ δύσκολο, μπορούμε, όμως, να χρησιμοποιήσουμε τη πένα μας για να μας μεταφέρει στο μεταβατικό χώρο της σελίδας, για να επιτύχουμε κάτι για τον εαυτό μας με αυτή την «απαλή» προτροπή: Εγώ γράφω παρά το ότι…

Η λέξη παν, φυσικά, προέρχεται από τον Ελληνικό Θεό Πάνα, που άφηνε ένα ουρλιαχτό για να επιφέρει μια απότομη αλλαγή ενόψει μιας επίθεσης/κρίσης. 

Η δολοφονία του George Floyd δημιούργησε ένα νέο κύμα διαμαρτυρίας και υποστήριξης για το κίνημα Black Lives Matter (Οι Ζωές των Μαύρων Μετράνε). Αφηγήσεις αποκλεισμένες και ενεργά καταπιεσμένες άρχισαν να      σπάνε τη εξαναγκαστική σιωπή και να εγείρουν ερωτήσεις σχετικά με την ταυτότητα και την ύπαρξη. Αυτό είναι ιδιαίτερα έντονο στην περίπτωση των εργαζομένων της πρώτης γραμμής που μάχονται δίνοντας τη ζωή τους για να φέρουν σε πέρας την εργασία τους και να σώσουν ζωές, αλλά αυτές οι ανισότητες αξιών είναι ενδημικές στις κοινωνίες μας με μία τάση να αποκλείουμε το ‘’διαφορετικό’’, να  υποβαθμίζουμε τις δυσκολίες, οι οποίες είναι αναμφισβήτητα πολύ πιο εμφανείς υπό το πρίσμα της νέας παγκόσμιας πανδημίας.

Αισθήματα σύγχυσης μπορούν να συνοδεύσουν κάθε αναζήτηση για μία θέση, ένα προσανατολισμό, μια κοινότητα. Ο James Pennebaker, ερευνητής της θεραπευτικής γραφής,  περιγράφει ότι η γραφή συμβάλλει στη  βελτίωση της ψυχολογικής και φυσιολογικής υγείας, καθώς δίνει διέξοδο στην επεξεργασία και την έκφραση συναισθημάτων τα οποία έχουν προκληθεί από τραυματικά γεγονότα και τα όποια είναι δύσκολο  να ειπωθούν και να εκφραστούν δυνατά. Η γραφή μπορεί να αποτελέσει  τη βάση μέσα από την οποία μπορούμε να βρούμε τις λέξεις και να εκφράσουμε την δική μας αίσθηση του ανήκειν ή την έλλειψη αυτής.

Σχεδιάζοντας το πρόγραμμα θεραπευτικής γραφής για τις HEROINES (ΗΡΩΙΔΕΣ)  μας εντυπωσίασε η  μεταφορά “ανοίγοντας νέους ορίζοντες” στη ρήξη όλων όσων είναι οικεία και βολικά, η οποία συμβαίνει όταν οι γυναίκες πραγματικά  “παίρνουν θέση” για να μιλήσουν για την αδικία, για να αφυπνίσουν τις κοινωνίες από την αδράνεια και να αναζητήσουν νέες, αναζωογονητικές ευκαιρίες.

Στο πολύ γνωστό ποίημα του David Whyte ‘Start Close In’, “Ξεκίνα   Πλησίασε”; προτείνει:

Άρχισε με το έδαφος

που γνωρίζεις,

το απαλό έδαφος

κάτω από τα πόδια σου,

τον δικό σου τρόπο

να αρχίσεις τη συζήτηση.

Η συνομιλία προσελκύει άλλες φωνές, διασπείρει το λόγο και εντοπίζει τους τρόμους, τα λάθη στο δικό μας θεμελιώδες στέρεο έδαφος. Μια διαπίστωση από την προετοιμασία του προγράμματος HEROINES (ΗΡΩΙΔΕΣ) είναι ότι η  εξατομικευμένη φύση του κλασσικού ηρωικού χαρακτήρα, του μοναχικού πολεμιστή, είναι  διαφορετική  στην περίπτωση των κινημάτων του φεμινισμού, των ατόμων με διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό και των μαύρων φεμινιστριών όπου το διογκούμενο  κύμα  που προκύπτει  αποσταθεροποιεί το κατεστημένο. Αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί από ένα άτομο μόνο του, αλλά μέσω της μεταδοτικής  φύσης  της αλήθειας ενώπιον της εξουσίας, η οποία μερικές φορές θα πρέπει να επαναληφθεί μέσα από πολλές γενιές. Η παρατήρηση αυτών των επαναλήψεων χρονικά και γεωγραφικά φέρνει θάρρος στις πένες μας και στις φωνές μας, αισθανόμαστε να μας στηρίζουν οι πρόγονοι μας και οι σύντροφοι στοχαστές.

Πολλοί από εμάς κατά τη διάρκεια  του ‘’λοκντάουν”, μπορεί να ήμασταν απομονωμένοι, μόνοι, να είχαμε αρκετό φόρτο εργασίας, να ήμασταν σαστισμένοι, καταθλιπτικοί. Παρόλα αυτά, μπορούμε να στραφούμε σε αυτούς που έχουν βαδίσει ένα μονοπάτι, να  σχεδιάσουμε  τη δική μας  χαρτογράφηση με πιο ξεκάθαρη ματιά, να εμπνευστούμε από το  θάρρος τους να  γίνουμε πιο ανθεκτικοί, ακόμα και αν απλά γράφουμε μόνοι μας στο δωμάτιο μας.

Και χρησιμοποιώντας αυτό το θάρρος να προσπαθήσουμε να επικοινωνήσουμε με ομάδες δημιουργικής γραφής (δια ζώσης ή διαδικτυακά). Αυτό μπορεί να μας φέρει δώρα που δεν είχαμε φανταστεί υπό τη μορφή/έννοια της  οικειότητας, της επαφής και της αλληλεγγύης.

Άσκηση:

Αναζήτησε ομάδες οι οποίες εστιάζουν στις θεραπευτικές πτυχές της γραφής  υπό την καθοδήγηση των παρακάτω τίτλων:

Γραφή για την ευημερία

Γραφή για την επαφή

Δημιουργία μέσα από λέξεις

Δημιουργική γραφή για την αυτοπεποίθηση

Γραφή  για το ταξίδι της αυτογνωσίας

Γραφή για εσένα Γραφή για αναστοχασμό