ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΓΡΑΦΗ – ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΟΝΤΑΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥΣ ΘΗΣΑΥΡΟΥΣ ΦΤΙΑΓΜΕΝΟΥΣ ΑΠΟ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Οι ιστορίες καθαυτές και πολύ περισσότερο οι προσωπικές ιστορίες πηγάζουν από τις ανάγκες μας, τις εμπειρίες μας και πάνω από όλα από την βασική μας ανάγκη για νοηματοδότηση και βίωση συναισθημάτων. Ο Viktor E. Frankl έχει πει ότι το πρωταρχικό κίνητρο σε ένα άτομο είναι να ανακαλύψει το νόημα στη ζωή και πιστεύει ακράδαντα ότι το ίδιο το νόημα, θα μπορούσε να ανακαλυφθεί ακόμη και στην πιο τραγική εμπειρία (Frankl, Wikipedia). Οι ιστορίες, οι αφηγήσεις της ζωής μας ως σύνθετες δομές συμβάντων και εμπειριών ζωής, είναι επομένως ένας θησαυρός που πρέπει να διερευνηθεί.

Κοιτάζοντας τη θεραπευτική γραφή από αυτή την άποψη, μπορούμε απλά να πούμε, ότι οι προσωπικές μας ιστορίες είναι οι δικοί μας προσωπικοί θησαυροί, πηγές δύναμης, ανεξάρτητα από τη φύση και το περιεχόμενό τους – απλώς θα μπορούσαμε να «γράψουμε τον τρόπο μας» προς την αίσθηση αυτής της δύναμης. Η σύγχρονη αντίληψη της δημιουργικής γραφής ως θεραπευτικής γραφής, ως τεχνικής ή/και προσέγγισης, επομένως, περιλαμβάνει πολλές έννοιες από μόνη της: ο εαυτός, η ιστορία, η δύναμη να θεραπεύσει, η υπερνίκηση/το ξεπέρασμα κάποιων καταστάσεων, η εσωτερίκευση, η δημιουργικότητα και πολλά άλλα.

Ένας από τους πιο ενδιαφέροντες επαγγελματίες της Σλοβενίας (κοινωνιολόγος και κοινωνικός λειτουργός) ο Δρ Mojca Urek, που δραστηριοποιείται στον τομέα των μελετών φύλου, της ψυχικής υγείας της κοινότητας, των LGBTQ και των αφηγηματικών προσεγγίσεων, έχει εκδώσει ένα ενδιαφέρον βιβλίο με το όνομα «Zgodbe na delu» (μετάφραση: «Ιστορίες στην εργασία») και μέσα σε αυτό το έργο διερευνά τα λεγόμενα καταπιεστικά στοιχεία των αφηγηματικών πρακτικών και των «αντίστροφων» εν τέλει θετικών επιπτώσεών τους  προς την απελευθέρωση, καθώς και τον ρόλο των ιστοριών και της αφήγησης στην κοινωνική εργασία (Sedmak, 2006, σ. 253 ). Αυτή η εργασία απαιτεί την αφήγηση ιστοριών, την προσωπική αφήγηση και τη σύνταξη ιστοριών ως δυναμικό και ως σημαντικό στοιχείο της συνεργασίας με ανθρώπους, προκειμένου να δούμε πραγματικά το άτομο ως σύνολο.

Κατά την προετοιμασία αυτού του άρθρου και την έρευνα σχετικά με τη θεραπευτική γραφή στη Σλοβενία, ανακαλύψαμε μια σπουδαία δημοσιογράφο και συγγραφέα της Σλοβενίας, την Renata Ažman. Η ιστορία της ζωής της ήταν και παραμένει καταπληκτική – ως επαγγελματίας δημοσιογράφος ανακάλυψε τη θεραπευτική δύναμη της γραφής ενώ δημιουργούσε και έγραψε τη δική της οδυνηρή εμπειρία στη ζωή της, ως θύμα η ίδια σε νεότερη ηλικία. Διοργάνωνε αρκετά εργαστήρια θεραπευτικής γραφής, όπου οι συμμετέχοντες μπορούσαν να μάθουν και να δοκιμάσουν, πώς να χρησιμοποιούν τη γραφή στο πλαίσιο της διαδικασίας θεραπείας. Ήταν επίσης η ιδρυτής ενός ιδιωτικού συλλόγου αυτοβοήθειας για άτομα με ψυχικές δυσκολίες με το όνομα «Poglej!» (μετάφραση:»Κοίτα!») και επίτιμο μέλος του «Center of Excellence in Interdisciplinary Mental Health University of Birmingham» (Urek, 2015).

Δεν «μυστικοποίησε» την έννοια της θεραπευτικής γραφής, δεν την έκανε να φαντάζει μυστήριο… Είπε απλά ότι αυτό μπορεί να είναι οτιδήποτε φέρνει άμεση ανακούφιση – μπορεί να είναι μια «κατάρα», ένα οργισμένο γράμμα σε κάποιον, με τον οποίο είσαι θυμωμένος εδώ και χρόνια… και ακόμη και αν αυτή η επιστολή δεν σταλεί ποτέ σε αυτό το συγκεκριμένο άτομο, σκέψου ότι άξιζε να ξεφύγεις από το βάρος… (ibidem, 2015).

Έχοντας επίσης την πρόσφατη εμπειρία από την διαδικτυακή μας εκπαίδευση στο πρόγραμμα HEROINES, η καθημερινή μας επαγγελματική ζωή έχει μια διαφορετική αίσθηση… Πρόκειται για ένα μοίρασμα, για την αναφορά σε μια «ευαλωτότητα», έναν αναστοχασμό, το ξεπέρασμα καταστάσεων, το να γίνουμε οι ίδιες οι ηρωίδες στην ιστορία μας… Αφορά τη σύνδεση… το παρελθόν και το μέλλον … τον πόνο και την ανακούφιση … την σιωπή και την ακρόαση … Ανακαλύπτουμε κρυμμένους θησαυρούς σε όλους μας (ίσως να μην τους γνωρίζαμε) που περιμένουν να εξιστορηθούν, να τους εκφράσουμε και να μας βοηθήσουν να μεγαλώσουμε και να λάμψουμε από το εσωτερικό μας προς τα έξω. Τι άλλο υπάρχει να πω, αλλά… Ναι… Μπορούμε να το γράψουμε …! Ναι…μπορούμε!

Πηγές:

• Sedmak, Mateja (2006). Mojca Urek: Zgodbe na delu: pripovedovanje, zapisovanje in poročanje v socialnem delu. Ljubljana, Založba /*cf, 2005, 319 str. Annales. Series historia et sociologia, letnik 16, številka 1, str. 253-254. Retrieved from: https://www.dlib.si/details/URN:NBN:SI:DOC-UGCX62MR Urek, Mojca (2015).
• V spomin: Renata Ažman (1964-2016). Socialno delo, letnik 54, številka 6, str. 377-378. Retrieved from: https://www.dlib.si/details/URN:NBN:SI:DOC-KVGIWIOH

Wikipedia (n.d.) Man’s Search for Meaning. Retrieved from: https://en.wikipedia.org/wiki/Man%27s_Search_for_Meaning